Czym jest serwis linii produkcyjnych?

Serwis linii produkcyjnych to zespół działań technicznych i organizacyjnych mających na celu zapewnienie prawidłowego, nieprzerwanego i bezpiecznego funkcjonowania linii produkcyjnych w zakładzie przemysłowym. Obejmuje on zarówno działania prewencyjne (zapobiegawcze), jak i naprawcze. Może być realizowany przez wewnętrzne działy utrzymania ruchu lub zewnętrzne firmy serwisowe.

Na czym polega serwis automatycznych linii produkcyjnych?

1. Diagnostyka układów automatyki

• Sprawdzanie sterowników PLC, systemów SCADA, HMI.
• Testowanie połączeń sieci przemysłowych (np. Profibus, Ethernet/IP).
• Odczyt i analiza błędów, logów oraz parametrów pracy. Weryfikacja poprawności działania algorytmów sterujących.

2. Konserwacja i kalibracja komponentów

• Czujniki (pozycjonujące, zbliżeniowe, optyczne, siły itd.).
• Siłowniki pneumatyczne, zawory, elektrozawory.
• Enkodery, serwonapędy, przetwornice częstotliwości.
• Roboty przemysłowe – ich osie, przekładnie, systemy bezpieczeństwa.

3. Serwis układów mechanicznych

• Wymiana pasów, łańcuchów, łożysk, prowadnic.
• Smarowanie i regulacja elementów ruchomych.
• Wymiana zużytych części wykonawczych i transportujących.

4. Aktualizacje i kopie zapasowe oprogramowania

• Tworzenie backupów PLC, HMI, robotów.
• Aktualizacja firmware’u urządzeń.
• Testy po wprowadzeniu zmian – w trybie serwisowym i produkcyjnym.

5. Systemy bezpieczeństwa

• Kontrola kurtyn świetlnych, przycisków awaryjnych, czujników otwarcia osłon.
• Testy poprawności reakcji systemów bezpieczeństwa (zgodnie z normami PN-EN ISO 13849).

6. Zdalny monitoring i predykcja usterek

• Wdrażanie systemów IIoT i predykcyjnego utrzymania ruchu.
• Analiza drgań, temperatury, prądów silników – pod kątem zużycia.

Przykładowe działania serwisowe i ich częstotliwość:

Czynność	Częstotliwość	Cel
Backup programu PLC	Miesięcznie	Ochrona przed utratą danych
Kalibracja czujników siły	Kwartalnie	Precyzja działania
Smarowanie prowadnic	Co 2 tygodnie	Zmniejszenie zużycia
Test przycisków STOP	Co miesiąc	Bezpieczeństwo operatora
Weryfikacja logów błędów	Cotygodniowo	Wczesna diagnostyka usterek

Dlaczego ten serwis jest kluczowy?

Automatyczne linie produkcyjne pracują nieprzerwanie przez całą dobę, siedem dni w tygodniu, dlatego każda awaria wiąże się z wysokimi kosztami. Ze względu na wysoki stopień złożoności technicznej tego typu systemów, ich obsługa wymaga zaangażowania wykwalifikowanych specjalistów. Regularny serwis prewencyjny pozwala natomiast skutecznie zapobiegać kosztownym przestojom i naprawom.

Jak często należy serwisować linię produkcyjną?

Częstotliwość serwisowania linii produkcyjnej zależy od rodzaju linii, intensywności pracy, środowiska produkcyjnego oraz wymagań producenta maszyn. Poniżej przedstawione zostały ogólne wytyczne, które można dostosować do konkretnej sytuacji.

Typowe interwały serwisowe:

Co należy uwzględnić przy serwisie maszyn?

• Zalecenia producenta maszyn – każda maszyna ma swoją instrukcję obsługi z harmonogramem.
• Intensywność eksploatacji – im więcej godzin/dni pracy, tym częstszy serwis.
• Środowisko pracy – zakłady z dużym zapyleniem, wilgocią, wysokimi temperaturami itd. wymagają częstszych przeglądów.
• Dane z monitoringu – jeśli stosujesz systemy predykcyjne (np. czujniki wibracji, termowizję), harmonogram można dostosować dynamicznie.
• Przepisy i normy – np. w branży spożywczej czy farmaceutycznej wymagane są konkretne interwały czyszczenia i inspekcji.

Więcej na temat zadań serwisu linii produkcyjnych można przeczytać tutaj.

Przykład działań dla automatycznej linii montażowej:

• Codziennie: Operator sprawdza czystość, działanie przycisków i komunikaty systemowe.
• Co tydzień: Serwisant smaruje prowadnice i sprawdza enkodery.
• Co miesiąc: Diagnostyka PLC, kontrola zasilania, inspekcja czujników optycznych.
• Co kwartał: Test kurtyn bezpieczeństwa, kalibracja siłowników.
• Co rok: Rozbiórka i czyszczenie krytycznych komponentów, aktualizacja oprogramowania.

Czy serwis linii produkcyjnej jest wymagany przepisami?

Tak, serwis linii produkcyjnej jest wymagany przepisami prawa, choć nie zawsze wprost pod tym terminem. Obowiązek ten wynika głównie z przepisów BHP, prawa pracy, ustawy o dozorze technicznym oraz norm zharmonizowanych. Poniżej przedstawiono najważniejsze podstawy prawne i normy:

Podstawy prawne w Polsce i UE:

1. Kodeks pracy – Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141 (z późn. zm.)

• Art. 215: Pracodawca jest zobowiązany zapewnić bezpieczny stan techniczny maszyn i urządzeń.
• Art. 207 §2: Pracodawca musi podejmować działania zapobiegające wypadkom, w tym konserwację i przeglądy.

2. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z 2002 r. (Dz.U. 2002 nr 191 poz. 1596)

W sprawie minimalnych wymagań dotyczących użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy. Wymaga, by maszyny były:

• Utrzymywane w dobrym stanie technicznym.
• Regularnie kontrolowane i serwisowane.
• Użytkowane zgodnie z instrukcją obsługi producenta.

3. Ustawa o dozorze technicznym (Dz.U. 2000 nr 122 poz. 1321)

• Dotyczy urządzeń podlegających UDT (np. windy, prasy hydrauliczne, niektóre transportery).
• Wymaga rejestracji, badań technicznych, konserwacji i przeglądów w określonych terminach.

Normy i standardy (nieobowiązkowe, ale często stosowane):

• ISO 13849 – Bezpieczeństwo maszyn: Wymaga regularnej weryfikacji systemów bezpieczeństwa (np. kurtyn, przycisków STOP).
• ISO 45001 – System zarządzania BHP: Zobowiązuje do identyfikacji i kontroli ryzyka, w tym konserwacji maszyn.
• ISO 9001 / ISO 22000 – Zarządzanie jakością / bezpieczeństwem żywności: Wymagają udokumentowanego planu utrzymania ruchu i rejestru serwisów.

Co obejmuje przegląd techniczny linii produkcyjnej?

Przegląd techniczny linii produkcyjnej to zaplanowana kontrola stanu technicznego wszystkich kluczowych elementów linii – mechanicznych, elektrycznych, pneumatycznych i automatyki – w celu zapewnienia jej bezpiecznego i nieprzerwanego działania. Obejmuje zarówno oględziny, jak i testy funkcjonalne, pomiary i konserwację.

1. Układy mechaniczne

• Sprawdzenie stanu: pasów, łańcuchów, prowadnic, kół zębatych, łożysk, sprzęgieł, przekładni.
• Kontrola smarowania i luzów.
• Ocena zużycia elementów ruchomych.
• Weryfikacja stabilności i mocowania komponentów.

2. Napędy i silniki

• Sprawdzenie pracy silników (elektrycznych, pneumatycznych, hydraulicznych).
• Pomiar prądów silników i testy termiczne.
• Kontrola falowników i serwonapędów.

3. Układy elektryczne

• Sprawdzenie połączeń elektrycznych, rozdzielni i szaf sterowniczych.
• Pomiar napięć i prądów.
• Kontrola zasilania awaryjnego.
• Test czujników, przekaźników, wyłączników krańcowych.

4. Układy pneumatyczne / hydrauliczne

• Sprawdzenie ciśnienia i szczelności instalacji.
• Kontrola zaworów, siłowników, filtrów, osuszaczy.
• Regulacja przepływów i czasów reakcji.

5. Automatyka i sterowanie

• Diagnostyka sterowników PLC, paneli HMI.
• Odczyt błędów i alarmów systemowych.
• Test poprawności działania sekwencji automatycznych.
• Kalibracja czujników i elementów pomiarowych.

6. Systemy bezpieczeństwa

• Test przycisków awaryjnych, kurtyn świetlnych, osłon zabezpieczających.
• Sprawdzenie wyłączników bezpieczeństwa i blokad drzwi.
• Test systemu reakcji na awarie (czy maszyna się zatrzymuje).

7. Kontrola dokumentacji i rejestracja danych

• Aktualizacja dziennika serwisowego.
• Sprawdzenie zgodności z harmonogramem przeglądów.
• Dokumentowanie usterek, zaleceń i wykonanych działań.

Przegląd techniczny – przykładowe etapy:

Przygotowanie:

• Wyłączenie zasilania (Lockout/Tagout).
• Oznaczenie strefy serwisowej.

Przegląd i testy:

• Sprawdzanie komponentów wg checklisty.
• Pomiar i kalibracja.

Konserwacja:

• Czyszczenie, smarowanie, dokręcanie połączeń.
• Wymiana zużytych części.

Raportowanie:

• Spisanie wyników i zaleceń.
• Aktualizacja dokumentacji technicznej.

Co daje regularny przegląd?

Regularne przeglądy techniczne znacząco zmniejszają ryzyko awarii i nieplanowanych przestojów, co przekłada się na większą stabilność produkcji. Dodatkowo przyczyniają się do poprawy bezpieczeństwa pracy oraz zapewniają zgodność z obowiązującymi przepisami. Systematyczna konserwacja wydłuża również żywotność maszyn, a jej dokumentacja stanowi istotne wsparcie podczas audytów i procesów certyfikacyjnych, takich jak np. ISO.

Podsumowanie: Czy serwis jest obowiązkowy?

Tak, serwis jest obowiązkowy – zwłaszcza w kontekście zapewnienia bezpieczeństwa pracowników oraz spełnienia wymogów prawnych. Brak odpowiedniego serwisowania może prowadzić do poważnych konsekwencji, takich jak mandaty lub kary nałożone przez instytucje nadzoru, takie jak PIP, UDT czy Sanepid. Może to również skutkować wypadkami przy pracy, zatrzymaniem produkcji, a nawet utratą ważnych certyfikacji, takich jak ISO czy HACCP. Więcej na temat serwisu automatycznych linii przemysłowych można przeczytać tutaj.